پشت پرده مذاکرات مسقط از زبان محمد قوچانی

جارستان: شنبه ساعت ۱۰ صبح، مسقط پایتخت عمان دو میهمان عالی رتبه خارجی از شرق و غرب جهان دارد؛ دو دیپلمات ارشد از ایران و آمریکا، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس جمهوری آمریکا در امورخاورمیانه. تا اینجای کار، ایران دست‌کم در تشریفات سیاسی یک گام جلوتر از آمریکاست:

استیو ویتکاف، مامور ویژه دونالد ترامپ است که معمولا برای مذاکره با رؤسای دولت‌ها اعزام می‌شود و ترامپ با اعزام او برای دیدار با وزیر امور خارجه ایران عملا جلوی هماوردی همتای آمریکایی او؛ مارکو روبیو- که جمهوری‌خواهی به شدت محافظه‌کار و همزمان رادیکال است- را گرفته است. مشابه دولت اولش که رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه بود و مقابل زیاده‌روی‌های مایک پمپئو، رئیس وقت سیا را می‌گرفت.

کاخ سفید از آغاز دوره جدید ریاست جمهوری ترامپ دو خطر راهبردی در برابر ایران را همزمان بررسی می‌کند:

اول: خطر جایگزینی بازدارندگی هسته‌ای ایران به جای بازدارندگی منطقه‌ای پس از، از دست رفتن نفوذ عمیق در لبنان و سوریه و تضعیف یمن و غزه.

دوم: از بین بردن برنامه هسته‌ای ایران نه تنها ناممکن است بلکه مفید هم نیست.

خطر راهبردی اول، دولت آمریکا را به حمله نظامی و خطر راهبردی دوم، ترامپ را به پرهیز از حمله نظامی تشویق می‌کند و این پارادوکس به در نهایت به جای تعارض به تلفیق راهبرد آمریکا منتهی شد: ترکیب مهلت مذاکرات و تهدید نظامی .

ایران با کشف این پارادوکس در سیاست خارجی آمریکا در باره برنامه هسته‌ای خود به تکنیک بدل دست زد:

در پاسخ به ترامپ، ایران برای اولین بار «مذاکره» را رد نکرد و با تفکیک آن به دو روش مستقیم و غیرمستقیم (که خود به سه روش مجزا تقسیم می‌شود) آمادگی خود برای مذاکره فقط هسته‌ای با حضور «یک» واسطه را اعلام کرد. از دوشنبه ۴ فروردین ۱۴۰۴ تا دوشنبه ۱۸ فروردین ۱۱۴۰۴ دو هفته سخت برای آمریکا رقم خورد که نمی‌دانست چه جوابی به ایران بدهد.

تنها خبر کذب ترامپ طرح مذاکره مستقیم بود که در توافق نبود اما عمان به ایران تضمین داده است که از سه شیوه مذاکره غیرمستقیم؛۱- در دو هتل جداگانه ۲- در دو اتاق جداگانه در یک هتل و ۳- روی دو میز جداگانه در یک اتاق هتل راه دوم را طراحی می‌کند، نام هتل را تا لحظه آخر محرمانه نگه می‌دارد و شیوه مذاکره، مکتوب خواهد بود که با توجه به ضرورت دقت کلمات کاری سخت خواهد بود. این شیوه مذاکره البته بی‌سابقه نیست.

چارچوب مذاکرات روشن است: ۱- نفی تهدید نظامی ۲- فقط مذاکره هسته‌ای ۳- فقط حق غنی‌سازی هسته‌ای در چارچوب آژانس اتمی ۴- لغو تحریم‌ها ۵- بازی برد- برد.

گذار از ۵+۱ به ۲+۱ گذار از شرکت سهامی ابرقدرت‌ها به قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای مستقلی است که با وجود اختلافات ایدئولوژیک می‌توانند در مسائل استراتژیک به حل منازعه بپردازند. ایران هنوز پس از حوادث تلخ سال ۱۴۰۳ می‌تواند یکی از این قدرت‌های منطقه‌ای باشد و بدون خوش‌خیالی با واقع‌بینی به صلح مسلح به مذاکره با آمریکا برسد و با ایجاد شکاف میان آمریکا و اسرائیل از درد و رنج مردم منطقه از تهران تا لبنان بکاهد و با صلحی از نوع صلح حدیبیه به فتحی عظیم برسد.

سیدعباس عراقچی به عنوان کارگزار و دیپلمات حرفه‌ای وفادار به ایران می‌تواند در ترکیبی از میدان و دیپلماسی، مقاومت و مذاکرات، بدون آنکه در پی برندسازی شخصی باشد، به بزرگ‌ترین خدمت ملی خود بپردازد و برای همیشه این گره‌ کور ۵۰ ساله را اگر نه باز که دست‌کم سست سازد و در برابر چشمان متعجب اپوزیسیون جنگ‌طلب و حاکمیت برخی جناح‌های بنیادگرای درون کشور راه‌حل سومی را نشان دهد که با تک‌تک رای‌های ملت ایران در انتخاب مسعود پزشکیان رقم خورد: راه دیپلماسی از دموکراسی می‌گذرد… .